HF/LF-signaalgever
door: Guyla Kiss
Een interessant verjaardagscadeau.
Eigenlijk is het helemaal niet zo leuk om al dagen voordat je jarig bent, in bed ligt te woelen met de gedachte wat ik nu weer moest vragen als cadeau. Des te meer je er over denkt, des te moeilijker wordt de keus in deze hedendaagse tijd, waar je overspoeld wordt met dingen die je dan krijgt, en na (omdat het zo hoort!) te hebben bewonderd en meerdere keren hebt bedankt en dat ik daar nu net op zoek naar was, de volgende dag in een hoek gooit en er niet meer naar omkijkt. Ook is er geen lol aan te beleven, omdat iemand anders alles al voor je heeft bedacht, en daardoor geen enkele emotionele waarde kent. Dan denk je toch altijd weer terug aan vroegere jaren, dan kreeg je een hamertjetik pakket, of als het mee zat een mecanodoos A1, waar je uren mee kon spelen, en de meest krankzinnige dingen zelf kon construeren inclusief de gekregen oude wekker van de goedgeefse buurman, waar het ballanswieltje werd verwijderd om als motor te dienen. Zo trots als een pauw bleef het dan een aantal dagen op de kast staan.
Nee eigenlijk, als je dan weer terugdenkt moest het ook maar weer zoiets zijn. Na wat boekjes te hebben doorgesnuffeld, kreeg ik ineens een idee om maar eens een IC het type HEF 4093 op mijn verlanglijstje te zetten, dit zijn 4 Schmitt-triggers In een huisje waar ontzettend veel uiteenlopende schakelingen mee kan worden gemaakt. Eigenlijk een soort moderne elektronische mecanodoos. Toen de dag was aangebroken werd mij na felicitatie een klein pakje met de afmeting van 3x3x2cm overhandigd, dus misschien toch?? Na het met trillende handen te hebben opengemaakt werd ik hier toch wel even stil van !!! Een echte HEF4093 met een briefje erbij dat het deze dag ten strengste verboden was om koffie, gebak en de visite te ontglippen en er mee naar mijn werkkamer te vluchten. De verjaardag duurde die dag ontzettend lang. Maar gelukkig was toch eindelijk de volgende morgen aangebroken om fijn met het IC-tje gaan experimenteren, denkende aan een HF/LF-signaalgever ten behoeve van het vergemakkelijken van fouten opsporen in defecte radioapparatuur, wat ik af en toe toch wel eens miste. Na de data eens goed te hebben bestudeerd was dit IC wel uiterst bruikbaar om een zeer scherpe blokspanning te genereren, door van de uitgang naar de ingang een weerstand te plaatsen en van ingang naar massa een condensator. De blokgolf werd nog scherper door nog een poortje extra er achter te plaatsen. Door de zeer snelle stijgtijd ontstaan er harmonischen die zeer ver doorlopen en uitstekend geschikt is om radioapparatuur HF of LF door te fluiten.
TYPE HEF4093 (CD) 2 INPUT NAND SCHMITT TRIGGER 4X VOEDINGSSPANNING 5 – 15 V HYST VH 0,6 – 3 V AFH FABR IC MAX UITG STROOM 1,5MA (10V) SCHAK TIJD 9 ns CL 0,42NS/PF +9 ns CL MAX 60 – 90 ns (AFH FABR IC)
Voor de RC-tijd is 1000 Hz gekozen. Door de behoorlijke spreiding van de hysteresis van verschillende fabrikaten is er een regelpotmeter van 1 MΩ in serie met het RC-netwerk R1/C1 geplaatst en kan zodanig worden geregeld dat dit geen enkel probleem meer is om op de juiste frequentie te tunen. Om een LF-signaal te verkrijgen is een RC-netwerk aangebracht parallel over P4 van het IC en massa. Met de schakelaar S1 in serie kan HF of LF worden geschakeld. De uitgang is afgefilterd op 1/3 van de frequentie van 1000 Hz. Het gevolg is een zeer trage symmetrische stijg- en afvaltijd. De hogere harmonischen zijn nu in zeer beperkte mate aanwezig. Door de eenvoud van deze schakeling is dit voor iedereen met succes te bouwen. Nu dit projectje ten einde is, was dit wel mijn mooiste cadeau wat ik in jaren niet heb gehad en dat voor 1,25 euro, maar met een plezier, dat niet in geld is uit te drukken.
Gyula Kis