Reparatiedag Nieuwleusen 17 februari 2024

Met onze twee reparatieploegen, die uit Ede met onze voorzitter van de NVHR en ruim voldoende meetapparatuur, en ook de ploeg uit Alkmaar (de Hollanders).

Wij leven hier een paar meter onder de zeespiegel, pp binnen komende post uit het buitenland staat dan ook meestal vermeld Pays-Bas of Holland. Ik heb ergens gelezen dat na een flinke vloedgolf Amersfoort het nieuwe Zandvoort zal zijn. Hier in het oosten zitten we dus vandaag veilig.

De gehele radioreparatieafdeling geschiedt onder aanvoering van de organisator Dick Zijlmans die tevens zorgde voor de onderdelen indien nodig om toestellen weer spelend te krijgen.

Het kon wel eens druk worden want er waren ongeveer middels in twee zalen 150 tafels bezet met leden die proberen antieke technische apparatuur aan de man te brengen. Een uitgebreid verslag is te zien op een film van Vechtdal TV met commentaar van ons jongste lid Daan uit Nijmegen, die ons daarbij vlot verteld wat er zo al is hersteld door hemzelf. Een aanrader deze film, te bekijken want het geeft een duidelijk beeld wat er zich op zo’n reparatiedag afspeelt.

Het is altijd toch afwachten wat er op je afkomt. Ik verwonder er mij al niet meer over als er iemand met vier radiotoestellen langs komt. Volgens mij handelaren die gebruik maken van deze kosteloze herstellingen waarbij alleen materiaal wordt berekent. Bij mij verschenen een vrouw en een man met een goed uitziende radio welke lang op zolder had gestaan en nu bij hun dochter op haar kamer gebruikt ging worden. Helaas, het toestel liet veel storend lawaai horen op de AM-band en de FM werkte totaal niet. Ik zat daar met slechts wat gereedschap en een universeel metertje te wachten op een klant en dat maakte nou niet direct de indruk dat ik de juiste persoon zou zijn die hun toestel zou kunnen herstellen.

Ik sloot het toestel aan op een met een 2 ampère automatische zekering beveiligde net aansluiting. Geen geluid op de AM-banden wel een hoop storing en de FM werkte totaal niet. Dus eerst het achterschot verwijdert en zij zagen dat ik een hand in de radio stak en hier en daar wat aan rommel. Met wat gekraak als aanloop kwam de FM-ontvangst  tot leven tot blijdschap van de familie die belangstellend mijn handelingen volgden. Ze waren begrijpelijk nieuwsgierig wat ik nu had gedaan en ik vertelde hun dat ik gevoeld had aan de FM-oscillatorbuis (een ECC85) hoe warm deze aanvoelt. Is dat koud dan zou dat kunnen betekenen geen goed contact in de buisvoet. Is deze te heet dan duidt dat op maximale anodestroom omdat hij niet oscilleert en derhalve geen juiste negatieve roosterspanning opwekt. Dat is een van de twee storingen die het vaakst kunnen optreden. De tweede is namelijk dat door de hoge middenfrequentie van 10,7 MHz het diëlektricum van de schermrooster afvlakcondensatoren van de buizen in de  middenfrequent versterker niet zijn opgewassen en  na verloop van tijd doorslaan met gevolg dat ook de voedingsweerstand sneuvelt en de lamp niet meer versterkt.

Dat bleek hier niet het geval en betreft het hier het geen goed contact maken in de buisvoet. Gelukkig maar want dat scheelt een hoop werk. In een nog volgend gesprek bleek de man toch wel iets te weten over de werking van de radio, bleek ook zelfs lid te zijn van de NVHR.

Ik liet hem weten dat ik dat erg verstandig vind. De man moest er om lachen: “Leuk dat u dat zegt maar ik ga  toch niet proberen het te repareren. Bang er meer aan te vernielen dan enig herstel te bewerkstelligen. Wel vraag ik mij af hoe ik wel storende geluiden kon horen op de AM-band en niet op de FM”. Ik antwoordde hem: “Dat komt omdat storingen zoals met al die TL- lampen de amplitude van de draaggolf beïnvloeden en bij FM plaatsen we achter de middenfrequenttrap een begrenzer. Een penthode, bijvoorbeeld een EF83 aangesloten op een zeer lage anodespanning als ook het schermrooster, met gevolg een vrij kleine roosterruimte. Hierdoor vallen de toppen van de sinusvormige draaggolf er af. Worden er als het ware er afgesneden. Voor FM is van belang de frequentiezwaai van de modulatie”. Ik maakte nog een schetsje op een voor de hand liggend stuk papier. Ze waren blij dat het toestel weer werkte.

Een volgende klant schoof zijn radio gelijk op mijn tafel met de woorden: “De FM-band werkt niet!” Ik legde mijn handen op de radio en sloot een korte tijd mijn ogen. “Wat doet u nou?”; riep de man verbaasd. “Ik neem even contact op met deze radio om te horen wat het toestel zelf weet te vertellen”. Pijn in het binnenste, dus het onder schotje er af geschroefd en met de meetpennen in de wirwar van weerstanden en condensatoren naar het voetje van de MF-versterkerbuis de EF83 zoeken. Er moest zelfs een buizenboekje aan te pas komen om het juiste pootje van het schermrooster te vinden.

Op de film is te zien dat ik niet de enige ben die een buizenboekje ter hand neem. Geen spanning, dus hier storing nummer twee zoals ik al eerder schreef. Ook deze klant bedankte mij en was toch opgelucht dat het voor elkaar was met zijn radio. De volgende meldde zich al weer aan. Echter even pauze want mevrouw Schuurbiers kwam mij een lunch brengen. Twee kadetjes een met kaas en een met worst, een appel en nog een drinkbaar toetje. Ach een geweldige service verzorgd door de NVHR.

Piet van Schagen