9 april 2024: Een buizenversterker (ver)bouw je zelf. Door Daan van Erp en Tom Spermon
door: Frans de Rooij
Omdat de vereniging eigenlijk steeds breder wordt qua kennis en ervaringen, blijft het niet alleen bij het verzamelen en restaureren van oude radio’s, en dat zie je terug in de maandelijkse lezingen die gegeven worden in de sporthal Health Center in Driebergen. Onderwerpen als fabricage van vinylgrammofoonplaten, actieve luidsprekers, elektronenmuziek, Nederlandse tijdschriften over radio, buizentesters, mini,- micro- en nanoversterkers zijn items die het laatste jaar voorbij gekomen zijn. Je ziet dat ook tijdens de NVHR-dagen waar leden ook lid zijn van andere verenigingen zoals de Weergever, een vereniging voor verzamelaars van historisch geluidsapparatuur en geluidsdragers, en ook zijn op deze dagen oude nummers te horen van de verzamelaars van vinylplaten.
Maar terug naar de lezing met de titel “Een buizenversterker (ver)bouw je zelf.” Deze lezing werd gegeven door Daan van Erp en Tom Spermon, en zij hadden het nodige materiaal en boeken uitgespreid over diverse tafels. En dit keer was ik niet alleen met mijn oude vriend en medelid en zendamateur gekomen, maar maar hadden we ook een derde lid en zendamateur en zelfbouwer meegenomen door de regen- en onweersbuien. Gelukkig hoefden we niet zover. Maar ondanks het weer was de zaal aardig vol gelopen en waren er zo’n 45 a 50 mensen in de zaal. Nog even, dan kunnen we de buren (een fitnesscentrum) eruit gooien en gaan we daar zitten.
Daan en Tom stelden zich voor, en met wat hard praten lukte het aardig ondanks het harde geroffel van de neerslag op het kunststof dakwerk. Beiden sprekers zijn nogal aan de jonge kant in vergelijking met het gros van de leden, maar ondanks de leeftijd zijn ze door hun bouwervaringen aardig gepokt en gemazeld. Beiden bouwen versterkers met buizen, en eigenlijk door geldgebrek. Want kopen van buizenversterkers was en is duur, maar het het gebruikelijke vallen en opstaan kwamen ze toch een heel eind. Het leuke was ook wel dat beiden vertelden hoe ze begonnen waren met het bouwen, waarbij Tom een doktersopleiding volgde en in een ziekenhuis een apart kamertje toegewezen kreeg waar hij mocht verblijven, maar waar er niets te doen was in de vrije uren (je zou toch ook zeggen dat er verpleegsters rondliepen in zo’n ziekenhuis). Maar om toch iets te doen te hebben is hij begonnen met het bouwen van een buizenversterker. Daan daartegen was elektromonteur, had ergens een vlonder gebouwd en had van het overgebleven hout een kastje gebouwd voor een buizenversterker. Je moet er maar opkomen.
Na het voorstelrondje waren er nog de volgende onderwerpen aan de orde:
– versterkers uit een bouwpakket;
– versterkers bouwen;
– versterkers verbouwen;
– een versterker van Daan;
– een versterker van Tom;
– het laten horen van verschillende versterkers.
Het lijkt niet veel, maar het was wel avondvullend en er was ook een pauze ingelast. En de sprekers zouden geen bouwschema’s bespreken dus sheets met een schema waren uit den boze (voor de eerste 10 minuten 🙂 ).
Met veel enthousiasme werden de bovengenoemde onderwerpen uitgediept, met verschillende mooie sheets van knap zelfgebouwde versterkers. Want je kan wel als leek een bouwpakket kopen, maar wat als je vastloopt? Dan wil je toch wel wat raad van mensen die ook versterkers bouwen, en als deze ook net jou model gebouwd hadden, wisten ze ook wel waar men eventueel tegenaan liep. Zo werd menigeen project toch tot een goed einde gebracht door de zelfbouwers.
Maar ook oude bouwschema’s van onder ander Dr. Blan, het figuur uit de jaren 50 en 60 uit het Radiobulletin werd nog besproken. Leuke hiervan was de reactie uit de zaal dat iemand Dr. Blan persoonlijk nog gekend had. Het bleek dat Dr. Blan eigenlijk een werknemer van Philips was, maar niet onder zijn eigen naam artikelen mocht schrijven met componenten van de concurrent zoals een Amroh.
Ook werden er een aantal bouwpakketten/versterkers genoemd die in je jaren 50 en 60 gangbaar waren zoals de Philips HF-10, Philips HF-302 en een paar Quad versterkers zoals de Quad II.
Wat verder ook bleek dat de opbouw van een versterker en het plaatsen van de onderdelen van invloed kan zijn, evenals de aarding, en de kabelroute. Verkeerd leggen van de bekabeling kon brom veroorzaken, maar ook het verkeerd plaatsen van trafo’s en buizen hadden invloed op elkaar. En dan was er ook nog veiligheid.
Ook was het wel leuk om te zien dat een bestande versterker verbouwd wordt, want volgens Tom en Daan, het kon altijd beter. Een ander type buis met de nodige verbouwing van het schema kon een beter resultaat opleveren. En dat werd ook wel ingegeven door het lezen van de nodige boeken, zodat de kennis ook weer verhoogd werd en de resultaten al dan niet werden verbeterd.
Ook werd er een aantal websites genoemd, waar men ook weer de nodige kennis kon vinden, en waar zelfs boeken konden worden gedownload.
En na de sheets werd er ook nog een aantal versterkers ter hore gebracht met een stuk bekend muziek waarvan iedereen de naam wist (Take Five) en ik het alleen van de Muppets kende. Maar we hadden het dan wel over hetzelfde muziekstuk.
Erna was het uiteraard nog de nodige vragen en werd er nog het nodige materiaal bekeken en beluisterd werden door de aanwezigen. Hoe lang dat duurde weet ik even niet want het was wel een leuke, interessante en lange avond geworden, maar ik moest ook nog twee mede-amateurs ergens droppen.
In elk geval weer tot de volgende keer.
De rest van de foto’s kun je hier zien (klik)