De omvormer
Een omvormertje ter vervanging van de anodebatterij
Het is al weer ruim tien jaar geleden dat ik op een expositie in Parijs van een Franse radiovereniging mijn omvormertje demonstreerde. Met een eenvoudige blokkeeroscillator wordt de 4,5 Volt van een platte zaklantaarn batterij omgezet naar 80 Volt anodespanning. Ter vervanging van het anodeblok in batterijontvangers. Nog altijd is er geen ander apparaat dat met een dergelijke lage spanning zo betrouwbaar werkt.
Oude antieke radio-ontvangers gevoed vanuit een zaklantaarn batterij? Niet alleen voor de hier afgebeelde VIDOR ‘My Lady Catherine’ maar ook voor onze zeer oude ontvangers zoals de ‘Piano Ducretet’. Het kleine apparaatje is dan ook een welkome oplossing. De schakeling was al bekend voor het voeden van een elektrisch scheerapparaat, maar ze kan ook gebruikt worden voor andere toestellen en met deze beschrijving is het voor de zelfbouwer gemakkelijk na te maken.
Men kan op een eenvoudige wijze deze spanningsomzetter nabouwen, die aangesloten op een 4,5 Volts batterij, de benodigde anodespanning van 80 Volt kan leveren. Nodig is de germanium transistor AD149 in een blokkeeroscillatorschakeling. Het moeilijkste onderdeel is de transformator. Hiervoor is nodig een Ferriet potkern met een AL waarde van 4900mH, bijvoorbeeld een Siemens 2616-2 . De elektronicawinkelier zal wel iets in die richting in voorraad hebben. Zo erg precies luistert het nu ook weer niet. Vergeet niet bij aanschaf het aansluitplaatje en de trolituul of kartonnen wikkelvorm met twee groeven te vragen.
Het aantal wikkelingen van de trafo bedraagt voor de primaire 20 windingen povindraad 0,3 mm en voor de secundaire 360 windingen povindraad 0,1 mm. Het is belangrijk om de windingen goed met lak te impregneren om te voorkomen dat men straks de hoge oscillatortoon hoort, want dat is erg storend.
De transformator wordt op de volgende wijze aangesloten. De aansluitingen van de primaire zijn verbonden met de collector van de AD149 en aan massa. De aansluitingen van de secundaire gaan naar de basis van de transistor en naar de diode 1N4007 (zie het schema). Indien het apparaat niet werkt dan moeten deze secundaire aansluitingen omgedraaid worden. Let op! De oscillator start alleen als hij wordt belast. Dus het is niet direct nodig een schakelaar aan te brengen, het uitschakelen van de gloeidraadspanning is voldoende.
Maar toch zal er een reststroom blijven lopen van enkele micro Ampères. Het is daarom dat ik toch een aan/uit schakelaar heb gemonteerd, voor als het toestel lange tijd niet wordt gebruikt. In werking bij deze VIDOR radio heeft de omvormer een gunstig rendement en gebruikt ongeveer 120 mA. Dat is voor de zaklantaarnbatterij minder dan dat een gloeilampje van een zaklantaarn gebruikt! (ongeveer 300 mA). Alle elementen en onderdelen zijn gemonteerd op een plaatje aluminium van 10 x 6,5 cm en een dikte van 2 mm en dat draagt tevens zorg voor de warmteafvoer. Met wat kunst- en vliegwerk kan men de batterij en omvormer inbouwen in een oude originele anodebatterijverpakking.
Piet van Schagen.
Un Convertisseur de 4,5/80 Volts
Les postes anciens de TSF alimentés par une pile de poche? Non seulement pour le poste VIDOR ‘My Lady Catherine’ figurant sur la photo, mais aussi pour nos postes très anciens comme le ‘Piano Ducretet’, ce petit appareil est une solution bien venue.
Ce dispositif était déjà connu pour l’alimentation d’un rasoir électrique mais qui peut être utilisable avec quelques adaptations et cette petite description va faire plaisir a ceux qui veulent bricoler.
On peut très bien construire soi-même ce convertisseur qui à partir d’une pile de poche de 4,5 Volts fournit la tension anodique de 80 Volts. Il utilise un transistor germanium de puissance AD149 monté en oscillateur selon un principe bien connu et un transformateur spécial qui sera réalisé comme suit :
On a besoin d’un pot magnétique, avec une AL valeur de 4900 mH, type Siemens 2616-2 qu’on peut acheter ou commande chez les magasins d’électronique. N’oubliez pas de commander la plaque avec les douilles des connections et la carcasse avec deux gorges de carton ou trolitul, etc.
Les enroulements du transformateur sont pour le primaire 20 tours de fil 3/10 mm et le secondaire 360 tours de 10/100 mm. Il est portant d’imprégner les spires avec une laque pour évider que le transformateur fasse entendre la fréquence aiguë de l’oscillatrice, ce qui est gênant.
Le transformateur est monté de la façon suivante : l’enroulement du primaire est connecté au collector du AD149 et à la masse. L’enroulement du secondaire est relié à la base et à la diode 1N4007 (voyez le schéma) . Si l’appareil ne fonctionne pas on doit changer les connections du secondaire.
Attention l’oscillateur démarre seul quand il est chargé!! Donc, il n’est pas nécessaire de débrancher la pile de poche, éteindre les lampes suffit. Mais il en restera un courant permanent de repos de quelques micro-ampères. C’est pour Cela que j’ai monté un interrupteur si l’appareil ne doit être longtemps à l’arrêt.
En fonction pour le VIDOR radio le convertisseur a un rendement convenable et il consomme environ 120 mA. C’est moins qu’une ampoule d’une lampe-torche (environ 300 mA). Tous les éléments de la partie électrique sont montés sur une plaque d’aluminium de 10 x 6,5 cm et épaisseur 2 mm qui sert de radiateur. Avec un peu de dextérité, on peut faire en sorte que l’encombrement de l‘ensemble avec la pile de poche soit de taille identique à la batterie d’origine.
Piet van Schagen.